Ćwiczenia i zabawy logopedyczne

Ćwiczenia i zabawy logopedyczne

Ćwiczenia oddechowe

Wg metod Elżbiety Sachajskiej, Katarzyny Szłapy oraz własne metody pracy terapeutycznej.

Cel:

  • Kształtowanie prawidłowego toru oddechowego,
  • Wydłużanie fazy oddechowej,
  • Regulacja pracy przepony,
  • Pogłębianie oddechu,
  • Usprawnianie aparatu artykulacyjnego.
  • Przygotowanie do bazowego ćwiczenia utrwalania głoski.


Ćwiczenia te, mają zapobiegać mówieniu na wdechu, arytmii oddechowej, rozbieżności między tekstem mówionym, a rytmem oddychania.

Zabawy:

  • Dmuchanie w wiatraczki, paski papieru umieszczone na biurku, bańki mydlane, kulki waty, kolorowe piórka przymocowane do tasiemek, dmuchanie przez słomkę do plastikowego kubka z wodą.
    – dmuchanie na przemian: krótko – długo, jak najdłużej, słabo – mocno – bardzo mocno.
    – zabawa ze słomką i wodą w kubku (należy włożyć słomkę do kubka z wodą i nie dotykając jej powierzchni dziecko wydmuchuje w wodzie dołek lub dziecko dmucha w słomkę i wydmuchuje bąbelki).
    – dziecko dmucha na waciki lub piórka umieszczone na biurku, stole. Możemy zrobić zawody, które piórko jako pierwsze dotrze do celu?

Zabawy: Zapachy.

  • Wąchanie kwiatków. (Sachajska E., Warszawa 1992 s. 25)
  • Wąchanie woreczków, w których umieszczone są różne produkty: ziarenka kawy, liście herbaty, suszona mięta, skórka z cytryny, lawenda, starty cynamon. (Sher B. Gdańsk, 2018 s. 131).
    Dodatkowo dziecko może określić, czego to jest zapach. Na pewno będzie to dodatkowym elementem atrakcyjności tego zadania.

Zabawy: Śmiech, to zdrowie

  • Naśladowanie śmiechu różnych osób:
    – dziecko naśladuje jak śmieje się:
    – mama: ha – ha – ha, ha – ha – ha…
    – tata: ho – ho – ho, ho – ho – ho…
    – babcia: hi – hi – hi, hi – hi – hi…
    – dziadziuś: hu – hu – hu, hu – hu – hu…
    – ciocia: he – he – he, he – he – he…
    – pani: ha – ha – ha, ha – ha – ha… (Szłapa K.,Gdynia 2006 s. 10)


Zabawa: Liczę

  • Liczenie na wydechu: 1, 2, 3, 4, 5…

Zabawa: Co słyszysz?

  • Powtarzanie szeptem słów, zdań za osobą prowadzącą zabawę.

Zabawa: Zrób tak, jak ja.

  • Masz bardzo zimne dłonie, aby je rozgrzać – chuchaj na nie. Hu, hu, ha… hu, hu, ha…
    – wykonaj wdech nosem i na jednym wdechu chuchamy trzy razy w dłonie.
    Podczas zabawy dołączamy do dziecka.
  • Uciszamy otoczenie: ciiiiiiii… ciiiiiiii… ciiiiiiii…
  • Jak szeleszczą liście? Szszszsz…
  • Jak szumią drzewa? Szszszsz…
  • Jak szumi las? Szszszszsz…
  • A jak dmuchamy na gorącą zupę? ffffffffff… ffffffffffff…
  • Jak ucieka powietrze z balona? Ssssssss… ssssssss… ssssssss…
  • Lokomotywa.
    – wypuszcza parę: pssss, szszszsz… ffffff…
    – jedzie: cz- cz, cz-cz, cz – cz- cz – cz…
    – pędzi: tuf – tuf, tuf – tuf, tuf – tuf… to – tak, to – tak, to – tak…
    – zatrzymuje się: uszszsz… uszszszsz… uszszszsz…
    – hamuje: psssss… psssss… psssss…

Ćwiczenia rytmizujące

Cel:

  • Kształtowanie uwagi słuchowej,
  • Analiza i synteza słuchowa,
  • Korelacja układu słuchowego, wzrokowego i motoryki małej oraz dużej.
  • Ćwiczenia te polegają na odtwarzaniu rytmu zgodnie z układem przestrzennym.

Do przeprowadzenia ćwiczeń możemy wykorzystać różnorodne pomoce:

zabawki, klocki, obręcze, instrumenty muzyczne: bębenek, grzechotki, plastikowe buteleczki, w których umieszczamy: groch, fasolę, kamyki, muszelki, piasek…

  • Rytm można również wyklaskać, wytupać lub zainicjować za pomocą podanych instrumentów.

Aby uatrakcyjnić zabawę dziecko z naszą pomocą może wykonać własny instrument muzyczny.
Wtedy zadziałamy na jego dłonie: mięśnie, ścięgna, stawy.

Szczególnie ważną rolę w kształtowaniu się mowy odgrywa ogólny rozwój funkcji ruchowych, ich koordynacja i precyzyjne ruchy rąk. Bliskość anatomiczna w korze mózgowej ośrodków odpowiedzialnych za ruchy rąk i sprawność języka powoduje, że istnieje między nimi ścisła zależność.

  • Rytm możemy wystukać, wyklaskać, wytupać, zagrać za pomocą symboli, np.:
  • Stukam rytm -dziecko ma wskazać układ 
  • Pokazuję rytm -dziecko ma go wystukać 
  • Stukam rytm -dziecko próbuje go ułożyć 
  • Dziecko stuka rytm i próbuje go ułożyć 
  • Do rytmu wprowadzamy sylaby
  • Wystukujemy i wypowiadamy sylaby

Ćwiczenia fonacyjne

Cel:

  • Wzmacnianie głosu,
  • Korelacja słuch-wdech-głos-wydech,
  • Ćwiczenia emisji głosu.
  • Wzmacnianie głosu,
  • Elementy motoryki małej.
  • Naśladowanie głosu różnych osób:
    – dziecko naśladuje jak członkowie rodziny wypowiadają: sylaby, logatomy, wyrazy (tembr głosu modelujemy: gruby, cienki):
    – mama: ta, ta – da,
    – tata: biurko – piórko,
    – babcia: pada – bada,
    – dziadziuś: góry – kury,
    – ciocia: pa, pa – ba, pa,
    – wujek: tamta – damta.
  • Korelacja słuch-wdech-głos-wydech,
    – posłuchaj, pobierz powietrze i z wydechem powtórz sylaby z wydłużeniem samogłoski. Demonstrujemy dziecku ćwiczenie jak ma je wykonać:
    – maaaaaaaaaaaaaa,
    – mooooooooooooo,
    – muuuuuuuuuuuuu,
    – meeeeeeeeeeeeee.


Zabawa: Głoska sz

  • Utrwalanie głoski sz w nagłosie.
  • Do zabawy wykorzystujemy wiersz oraz pacynkę, którą nazwiemy Szymek.
  • Osoba prowadzące zabawę mówi treść wiersza, a zadaniem dziecka jest wypowiadać sylaby. Dziecko zakłada pacynkę na dłoń i emituje ruch zabawki.
    – powtarzamy ciąg sylab, spółgłoska sz w połączeniu z samogłoskami:
    Szedł po drodze Szymek do szkoły się uczyć i tak wciąż powtarzał:
    (Pacynka idzie, podskakuje i dziecko wypowiada sylaby)
    sza, sza, sza,
    szo, szo, szo,
    szu, szu, szu,
    sze, sze, sze,
    szy, szy, szy.
    Taki mały Szymek, co uczyć się chciał
    sza, sza, sza,
    szo, szo, szo,
    szu, szu, szu,
    sze, sze, sze,
    szy, szy, szy.


W kolejnych etapach ćwiczeń głoskę sz możemy wypowiadać w nagłosie, w śródgłosie i w wygłosie.

Ćwiczenia słuchu fizycznego

Wg metod Joanny Kobosko, oraz własne metody ćwiczeń.
Do zabawy będzie potrzebny dzwonek.

Cel:

  • Kształtowanie słuchu fizycznego.
  • Wydłużanie koncentracji uwagi słuchowej,
  • Ćwiczenia pamięci słuchowej,
  • Kształtowanie słuchu fizycznego,
    – Dzwonek.
    – jest dzwonek – nie ma dzwonka,
    – początek i koniec dźwięku,
    – dźwięk głośny – dźwięk cichy,
    – dźwięk wolny – dźwięk szybki,
    – różnicowanie wzorów rytmu. (Kobosko J. Warszawa 1998, s. 326)


Zabawa: Czy pamiętasz?

Do zabawy będą potrzebne obrazki lub rysunki oraz napisy: obrazki: żółty ser, banan, zielony sok w szklance, pomarańczowy sok w szklance, ogórek, pomidor. Napisy: SER, BANAN, SOK, OGÓREK, POMIDOR.

  • Wydłużanie koncentracji uwagi słuchowej oraz wzrokowej,
    – Posłuchaj mojego opowiadania:
    – Dzisiaj na śniadanie jadłam bułkę z szynką, żółtym serem i pomidorem. Wypiłam sok z pomarańczy.
    Pokazujemy dziecku ilustrację pierwszą: z żółtym serem (napis pod ilustracją: SER), drugą: z bananem (napis pod ilustracją BANAN).
    – Pytanie do dziecka:
    – Czy jadłam coś żółtego na śniadanie? Wskaż proszę prawidłowy obrazek.
    – Jaki sok piłam na śniadanie? Czy z pomarańczy, czy z kiwi.
    Pokazujemy dziecku ilustrację pierwszą: sok w szklance w kolorze zielonym (napis pod ilustracją: SOK), drugą: sok w szklance w kolorze pomarańczowym (napis pod ilustracją SOK).
    – Czy na śniadanie jadłam coś czerwonego? A może zielonego?Pokazujemy dziecku ilustrację pierwszą: z ogórkiem (napis pod ilustracją: OGÓREK), drugą: z pomidorem (napis pod ilustracją POMIDOR).

Zabawa Kształtowanie pamięć słuchowej

  • Ćwiczenia pamięci słuchowej. Ćwiczenie możemy zademonstrować z instrumentami muzycznymi lub z odgłosami dobiegającymi z otoczenia: z domu, z ulicy. Dziecko może sobie wybrać rodzaj zabawy.

Zabawa: Instrumenty muzyczne

  • Puszczamy dziecku dźwięki instrumentów muzycznych, wcześniej nagranych na dyktafon, np.: pianino, skrzypce, bębny, perkusja, flet, gitara, trąbka…
    (W przypadku, kiedy dziecko nie zna brzmienia instrumentów możemy wcześniej zademonstrować ich brzmienie. Zabawę zaczynamy od trzech instrumentów i zwiększamy trudność.
    – Dziecka zadaniem jest odgadnąć w jakiej kolejności grały instrumenty.


Zabawa: Otaczające nas dźwięki

  • Puszczamy dziecku dźwięki odgłosów z domu, wcześniej nagranych na dyktafon, np.:
    dzwonek do drzwi, pukanie do drzwi, stukot młotka, gwizd czajnika, skrzypienie drzwi, odkręcony kran z płynącą wodą, śmiech, płacz dziecka, odkurzacz…
    – zadaniem dziecka jest odgadnięcie pojedynczych dźwięków, a następnie jak najwięcej dźwięków.

  • Puszczamy dziecku dźwięki odgłosów z ulicy, wcześniej nagranych na dyktafon, np.:
    dźwięk syreny karetki pogotowia, szum drzew, śpiew ptaków, jadący samochód, szum. Wiatru, burza – wyładowania atmosferyczne, deszcz, kroki przechodniów…


Życzę udanych ćwiczeń i zabaw


Przygotowała
Marzena Kozak

Udostepnij: